ฟรีแลนซ์ (อังกฤษ: freelance) หรือ ฟรีแลนซ์เซอร์ (อังกฤษ: Feelancer) คือ ผู้ที่มีอาชีพรับจ้างอิสระ ที่ไม่ขึ้นตรงต่อหน่วยงาน หรือองค์กร หรือบริษัทใด ๆ พนักงานฟรีแลนซ์จะต้องจัดตารางเวลาการทำงานของตนเอง การรับเงินจากนายจ้าง ก็จะเป็นลักษณะใดก็แล้วแต่ตกลงกัน ซึ่งอยู่บนพื้นฐานความพึงพอใจของทั้งฝ่ายนายจ้าง และฝ่ายลูกจ้าง ในปัจจุบัน พนักงานบริษัทหรือองค์กรต่าง ๆ ที่เป็นผู้รักอิสระ หันมารับจ้างเป็นฟรีแลนซ์มากกว่า 20%เนื่องจากความชอบส่วนตัวในการใช้ชีวิต หรือลักษณะการทำงานของผู้จ้าง ซึ่งการทำงานของผู้จ้างจะแตกต่างกันไป
งานนอก งานราษฎร์ หรือ งานฝิ่น เป็นคำศัพท์ฮิต ที่ใช้เรียกลักษณะงานที่รับมาทำเพิ่ม สำหรับผู้ที่มีความผูกมัดกับองค์กรใดองค์กรหนึ่งอยู่แล้ว คนส่วนใหญ่นั้นแบ่งเวลาทำงานลักษณะนี้ได้ไม่ค่อยดีนัก อาจก่อให้เกิดปัญหาเรื่องสุขภาพขึ้นได้ เนื่องจากพักผ่อนไม่เพียงพอ หรือเครียดกับงานมากมายหลายชนิดจนเกินไป
ข้อเสียของฟรีแลนซ์ คือ งานที่ไม่แน่นอนและไม่มั่นคง รวมถึงรายได้ที่ไม่แน่นอนตามมา และจะถูกโกงจากคนจ้างง่าย นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการขาดผลประโยชน์ที่ได้จากการทำงานบริษัทหรือหน่วยงาน เช่น สวัสดิการ หรือ บำนาญ ด้วย ส่วนข้อดีของฟรีแลนซ์ คือ สามารถเลือกงานและองค์กรที่อยากทำได้ และได้ใช้ความสามารถรอบด้าน ได้เรียนรู้และรู้จักคนใหม่ ๆ อยู่ตลอด ค่าจ้างจะสูงกว่าเพราะบางทีเป็นงานร้อนต้องการคนที่ปิดงานได้ไวเวลาเร่งด่วน มีอิสระ สามารถรับงานได้หลายงานถ้าทำไหว หรือมีชื่อเสียงรายได้จะดีกว่าทำงานประจำมาก สามารถเลือกเวลาทำงานเองได้และเลือกวันหยุดเองได้
คุณสมบัติผู้ที่อยากออกมาเป็นฟรีแลนซ์ ควรศึกษาเรื่องการทำสัญญาจ้างงานโดยระบุรายละเอียดเนื้องานชัดเจน ราคา ขอบเขตเวลา กำหนดการแก้ไขได้กี่ครั้ง รวมทั้งการมัดจำล่วงหน้าก่อนเริ่มงานอันนี้แล้วแต่ตกลงกัน เพื่อกันโดนทิ้งงานหรือขโมยไอเดียไปใช้ ควรมีการบริหารเงินที่ดี มีเงินสำรองไว้ใช้ ระหว่างหางาน รออนุมัติงบ รอทำสัญญา เพราะงานหรือโปรเจกต์อาจใช้เวลานานเป็นเดือนกว่าจะจบงานและรอเบิกรับเงินใช้เวลา 2 สัปดาห์โดยปกติ ขึ้นอยู่กับการต่อรองระบุในสัญญา ศึกษาและหัดคำนวณราคาค่าจ้างที่เหมาะสมกับชิ้นงานคุ้มค่ากับเวลาและความเสี่ยง
ข้อมูลล่าสุดปี 2020 อัตราการเติบโตมูลค่าตลาดฟรีแลนซ์ไทย โตขึ้นอย่างต่อเนื่อง 3.9% ต่อปี และมีฟรีแลนซ์ราว 3 ล้านคน หรือมีมูลค่ากว่า 600 ล้านบาท และจากผลสำรวจของสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (EIC) ระบุว่าสัดส่วนของคนทำงานอิสระหรือฟรีแลนซ์ต่อคนวัยทำงานทั้งหมด คิดเป็น 30% (จากผู้ตอบแบบสอบถาม 9,387 คน) โดย 1 ใน 3 นั้นประกอบอาชีพเป็นฟรีแลนซ์เต็มตัว และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นในอนาคต นอกจากนั้นแล้วยังมีเหตุผลอื่นประกอบคือ ค่านิยมของการทำงาน เนื่องจากคนรุ่นใหม่ต้องการความเป็นอิสระและค่าตอบแทนที่สูง ทำให้กลุ่มคนเหล่านี้หันมารับงานในฐานะฟรีแลนซ์มากขึ้นอีกด้วย
